DOI: https://doi.org/10.7203/diablotexto.2.10144

Literatura vasca y conflicto político


Resumen


Resumen: El artículo analiza la narrativización del conflicto vasco por los escritores vascos. Se parte del análisis del contexto socio-histórico en el que esta literatura ha sido creada, y las presiones a las que los creadores han respondido durante las últimas décadas. En un primera apartado, se reflexiona sobre el memory boom que también se está viviendo en el contexto vasco, para a continuación esbozar la evolución de la literatura vasca que trata el tema y los debates que ha generado dicho tratamiento. Un último apartado plantea una breve nota sobre la política de género que ha seguido el tratamiento literario del conflicto.

 


Palabras clave


Literatura vasca; Terrorismo; Guerra Civil

Texto completo:

PDF

Referencias


APAOLAZA, Uxue (2011). Mea Culpa. Donostia: Elkar.

APPELBAUM, Robert; PAKNADEL, Alexis (2008). “Terrorism and the novel: 1970-2001”, Poetics Today (2008), 29, n.º 3, pp. 387-436. https://doi.org/10.1215/03335372-072

ARETXAGA, Begoña (1988). “The death of Yoyes: cultural discourses of fender and politics in the Basque Country”, Critical Matrix: the Princeton Journal of Women, Gender and Culture (1988), n.º 1, pp. 1-10.

ARRIETA, Leyre (2015). “ETA y la espiral de la violencia. Estrategias y víctimas”. En Pilar Rodríguez (ed.), Imágenes de la memoria. Víctimas del dolor y la violencia terrorista. Madrid: Nueva Biblioteca, pp. 21-52.

ARROITA, Izaro (2015). Ramon Saizarbitoriaren nobelagintza Memoria Ikasketen ikuspegitik [La novela de Ramon Saizarbitoria desde los Estudios de la MemoriaRamon Saizarbitoriaren nobelagintza Memoria Ikasketen ikuspegitik [La novela de Ramon Saizarbitoria desde los Estudios de la Memoria], Universidad del País Vasco, Tesis doctoral inédita, pp. 376.

ARROITA, Izaro; OTAEGI, Lourdes (eds.) (2015). Oroimenaren lekuak eta lekukoak. Gerra Zibilaren errepresentazio artistikoak vs. Kontaera historiko politikoa [Lugares y testigos de la memoria. Representaciones de la Guerra Civil vs el relato histórico-político]. Bilbao: Universidad del País Vasco.

ATXAGA, Bernardo (1993). Gizona bere bakardadean. Iruñea: Pamiela. Español: El hombre solo. Traductor: Arantzazu Sabán y Bernardo Atxaga. Barcelona, Ediciones B, 1994.

ATXAGA, Bernardo (1995). Zeru horiek. Donostia: Erein. Español: Esos cielos. Traductor: Arantzazu Sabán y Bernardo Atxaga. Barcelona: Ediciones B, 1995.

ATXAGA, Bernardo (2003). Soinujolearen semea. Iruñea: Pamiela. Español: El hijo del acordeonista. Traductor: Asun Garikano y Bernardo Atxaga. Madrid: Alfaguara, 2004.

AYERBE, Mikel (2014). Nuestras guerras. Relatos sobre los conflictos vascos. Madrid: Lengua de Trapo.

AYERBE, Mikel (2015). “Work in conflict: (Meta)literatura y escritura en novelas que abordan el conflict vasco”. In María José Ezeizabarrena; Ricardo Gomez (eds.). Eridenen du zerzaz kontenta: Sailkideen omenaldia Henrike Knörr Irakasleari (1947-2008). Bilbao: Universidad del País Vasco, pp. 97-112.

BISTER, Daniela (2015). La construcción literaria de la víctima. Guerra Civil y Franquismo en la novela castellana, catalana y vasca. Frankfurt: Peter Lang.

BLESSINGTON, Francis (2007). “Politics in the terrorist novel”, Sewanee Review (2007), 116.1, pp. 116-124.

CASQUETE, Jesús (2010). “Abertzale sí, ¿pero quién dijo de izquierdas?”, El viejo topo 68, pp. 15-19.

CASQUETE, Jesús (2013). “Gudari Eguna”. En Santiago De Pablo et al. (coords.) (2013), Diccionario ilustrado de símbolos del nacionalismo vasco. Madrid: Tecnos, pp. 430-443.

CANO, Harkaitz (2013). Twist. Zarautz: Susa. Español: Twist. Traductor: Gerardo Markuleta. Barcelona: Seix Barral.

DE PABLO, Santiago (2012). The Basque Nation On-Screen. Reno: University of Nevada, Center for Basque Studies.

DELGADO, Luisa Elena (2011). La Nación Singular. Fantasías de la normalidad democrática española (1996-2011). Madrid: Siglo XXI.

DERRIDA, Jacques (1993). Specters of Marx. The state of the debt, the work of mourning, and the New International. Traductora: Peggy Kamuf. New York: Routledge.

ERLL, Astrid (2001). Memory in Culture. New York: Palgrave, Macmillan.

FERNÁNDEZ, Joxean (2016). “Razones y contextos de cuatro polémicas en el cine documetal vasco”. En Mari Jose Olaziregi; Juan Arana Cobos (eds). Basque Studies Monograph. Bulletin of Hispanic Studies 93, n.º 10, pp. 1081-1102. https://doi.org/10.3828/bhs.2016.68

FERNÁNDEZ SOLDEVILLA, Gaizka (2007). “El nacionalismo vasco radical ante la transición española”, Historia contemporánea 35 (2007), pp. 817-844.

FERRÁN, Ofelia (2007). Working Thorough Memory. Writing and Remembrance in Contemporary Spanish Narrative. Lewisburg, PA: Bucnell University Press.

GOIA, Garazi (2013). Txartel bat (des)herrira. Donostia: Elkar.

GONZALEZ, Antonio (1980). “Treinta y tres personalidades vascas vinculadas a la cultura contra la violencia de ETA”, en http://elpais.com/diario/1980/05/28/espana/328312806_850215.html [Fecha de consulta: 29 de abril de 2017].

HAMILTON, Carrie (2007). Women and ETA. Manchester: Manchester University Press.

HALBWACHS, Maurice (1992). On Collective Memory. Chicago: Chicago University Press.

HUYSSEN, Andreas (2003). Present Pasts: Urban Palimpsets and the Politics of Memory. Stanford: Stanford University Press.

ITURBE, Arantxa (2005). “Gehienez bost hilabete”. En Adiskide maitea. Tafalla: Txalaparta.

KORTAZAR, Jon (2011). “Memoria y Guerra Civil en la narrativa vasca (1937-2007)”, Cuadernos de Alzate. Fundación Pablo Iglesias, n.º 45, pp.41-68.

KORTAZAR, Jon & Serrano, Amaia (eds.) (2012). Gatazken lorratzak. Euskal arazoen islak narratiban 1936tik gaurdaino. Donostia: Utriusque Vasconiae.

LABANYI, Jo (2008). “The Politics of Memory in Contemporary Spain”, Journal of Spanish Cultural Studies, vol. 9, n.º 2, pp.119-125. https://doi.org/10.1080/14636200802283621

LASAGABASTER, Jesús María (ed.) (1990). Contemporary Basque Fiction. Reno: University of Nevada Press.

LEERSSEN, Joep (2001). “Monument and Trauma: varieties of remembering”, in McBride, Ian: History and Memory in Northern Ireland. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 204-222.

LERTXUNDI, Anjel (1983). Hamaseigarrenean aidanez. Donostia: Erein.

LERTXUNDI, Anjel (2002). Zorion perfektua. Irun: Alberdania. Español: La felicidad pefecta. Traductor: Jorge Giménez. Irun: Alberdania, 2006.

LERTXUNDI, Anjel (2011). Etxeko hautsa. Irun: Alberdania. Español: Los trapos sucios. Traductor: Jorge Giménez. Irun: Alberdania, 2011.

LEVY, Daniel; SZNAIDER, Natan (2002). “Memory Unbound. The Holocaust and the Formation of Cosmopolitan Memory”, European Journal of Social Theory, vol. 5, n.º 1, 2002, pp. 87-106. https://doi.org/10.1177/1368431002005001002

MINTEGI, Laura (1994). Nerea eta biok. Zarautz: Susa. Inglés: Nerea and I. Traductora: Linda White. NY: Peter Lang, 2005.

MÜLLER, Jan-Werner (2002). Memory and Power in Post-War Europe. Studies in the Presence of the Past. Cambridge: Cambridge University Press.

MUÑOZ, Jokin (2003). Bizia lo. Irun: Alberdania. Español: Letargo. Traductor: Jorge Giménez. Irun: Alberdania, 2005.

MUÑOZ, Jokin (2007). Antzararen bidea. Irun: Alberdania. Español: El camino de la Oca. Traductor: Jorge Giménez. Irun: Alberdania, 2009.

NORA, Pierre (1997). Rethinking the French Past, vol. 1. Conflicts and Divisions. New York: Columbia University Press.

OLAZIREGI, Mari Jose (2011a). “Basque Narrative about the Spanish Civil War and Its Contribution to the Deconstruction of Collective Political Memory”. En Sandy Ott & Santiago de Pablo (dir.). War, Exile, Justice and Everyday Life, 1936-1946. Reno: Center for Basque Studies, University of Nevada, Reno, pp. 117-132.

OLAZIREGI, Mari Jose (2011b). “Los lugares de la memoria en la narrativa de Bernardo Atxaga”. In Andrés-Suárez, Irene y Rivas, Antonio (eds.), Bernardo Atxaga, Madrid, Universidad de Neuchâtel-Arcolibros, pp. 43-62.

OLAZIREGI, Mari Jose (2015). “Cartografía de la memoria en la literatura vasca actual”. En Leonardo Cecchini; Hans Lauge Lansen (eds), Conflictos de la Memoria/ Memoria de los conflictos. Modelos narrativos de la memoria intergeneracional en España e Italia. Copenhaghen: Museum Tusculanum Press. University of Copenhagen, Col. Études Romanes 62, pp. 219-230.

OLAZIREGI, Mari Jose (2016c). Olaziregi, M.J. & Ayerbe, M., “El conflicto de la escritura y la rescritura de la identidad: análisis de la narrativa de escritoras vascas que abordan el conflicto vasco ”. In Moszczynska-Dúrst, K. et al. (eds), Identidad, género y nuevas subjetividades en las literaturas hispánicas , Universidad de Varsovia- Instituto de Estudios Ibéricos, pp. 45-66.

ORTIZ, Cristina (2015). “Paradigmas éticos-políticos en los diarios Yoyes desde su ventana”. En Pilar Rodríguez (ed.), Imágenes de la memoria. Víctimas del dolor y la violencia terrorista. Madrid: Biblioteca Nueva, pp. 139-154.

PORTELA, Edurne (2016). El eco de los disparos. Barcelona: Galaxia Gutemberg.

PROVATA-CARLONE, Mike (2016). “A loftier reality”, en http://bookanista.com/loftier [Fecha de consulta: 29 de abril de 2017].

RAMÍREZ DE LA PISCINA MARTÍNEZ, Txema, MURUA URIA, Imanol, y

IDOIAGA ARROSPIDE, Patxo, (2016). “Prensa y conflicto vasco (1975-2016). Recopilatorio de actitudes y vicisitudes”. Revista Latina de Comunicación Social, n.º 71, pp. 1.007-1.035, en http://www.revistalatinacs.org/071/paper/1132/52es.html

[Fecha de consulta: 29 de abril de 2017]. http://dx.doi.org/10.4185/RLCS-2016-1132

RODRÍGUEZ, Eider (2004). “Politika albisteak” Eta handik gutxira gaur. Zarautz: Susa. Traducción: “Actualidad política”. En Eider Rodriguez, Y poco después ahora. Donostia: Ttarttalo, 2007.

RODRÍGUEZ, Pilar (ed.) (2015). Imágenes de la memoria. Víctimas del dolor y la violencia terrorista. Madrid: Biblioteca Nueva.

ROLDÁN, Carlos (2015). “Imágenes de odio, sangre y muerte: las víctimas de la violencia política ante las cámaras de los cineastas vascos”. En Pilar Rodriguez (ed.) (2015). Imágenes de la memoria. Víctimas del dolor y la violencia terrorista. Madrid: Biblioteca Nueva, pp. 53-78.

ROSEMAN, Sharon (1997). “Celebrating Silenced Words: the “Reimagining” of a Feminist Nation in Late-Twentieth-Century Galicia”, Feminist Studies, vol. 23, n.º 1, pp. 43-71.

SAIZARBITORIA, Ramon (1976). Ehun metro. Donostia: Kriselu. Traducción: 100 metros. Barcelona: Nueva Cultura, 1979.

SAIZARBITORIA, Ramon (1995). Hamaika pauso. Donostia: Erein. Español: Los pasos incontables. Traductor: Jon Juaristi. Madrid: Espasa Calpe, 1996.

SAIZARBITORIA, Ramon (2000). Gorde nazazu lurpean. Donostia: Erein. Español: Guárdame bajo tierra. Traductor: Fudanción Eguia Careaga. Madrid: Alfaguara

SAIZARBITORIA, Ramon (2012). Martutene. Donostia: Erein. Español: Martutene. Traductor: Madalen Saizarbitoria. Donostia: Erein.

SOTO, Mikel (2008). Haginetako mina. Tafalla: Txaparta.

UBEDA, Garbiñe (2013). Hobe isilik. Donostia: Elkar.

URLA, Jacqueline (2012). “Total Quality Language Revival”. In Duchene, Alexandre & Heller, Monica, Language in Late Capitalism: Pride and Profit, London/ NY: Rouletdge, pp. 73-92.

URRETABIZKAIA, Arantxa (1998). Koaderno gorria. Donostia: Erein. Traducción: El cuaderno rojo. Iñaki Iñurrieta. Donostia: Ttarttalo, 2002.

WATSON, Cameron (2003). “The Tragedy of Yoyes”. In Watson, Cameron and White, Linda (eds.), Amatxu, Amuma, Amona: Wiriting in Honor of Basque Women. Reno, NV: Center for Basque Studies, pp. 134-56.

ZIZEK, Slaboj (2009). Sobre la violencia. Seis reflexiones marginales, Barcelona: Paidós.

ZALDUA, Iban (2000). Gezurrak, gezurrak, gezurrak. Donostia: Erein. Traducción: Mentiras, mentiras, mentiras. Madrid: Lengua de Trapo.

ZALDUA, Iban (2001). Traizioak. Donostia: Erein.

ZALDUA, Iban (2012). Ese idioma raro y poderoso. Madrid: Lengua de Trapo.

ZULAIKA, Joseba (2006). ETAren hautsa. Irun: Alberdania. Español: Polvo de ETA. Traductor: Gerardo Markuleta. Irun: Alberdania.

ZULAIKA, Joseba; DOUGLASS, William (1996). Terror and Taboo: the Follies, Fables, and Faces of Terrorism. New York: Routledge.


Enlaces refback

  • No hay ningún enlace refback.


ISSN: 2530-2337                  Prefijo DOI: https://doi.org/10.7203/diablotexto                          diablotextodigital@uv.es

Revista vinculada a las líneas de investigación de Proyecto Prometeo (2016/133); Proyecto AsoDat (PID2019-104045GB-C51); Proyecto ARTELOPE (FFI 2016-80314-P); ELITE-PAC (GIUV2013-064); Memory Novels Lab (GV/2021/183)